ОУВС: Улсын өр өсөж, төлбөрийн тэнцэл суларч, Монголбанкны хараат бус байдал алдагдагдсан

ОУВС-гийн Захирлуудын Зөвлөл ОУВС-ийн дүрмийн IV зүйлийн дагуу 2021 оны хяналтын тайланг Монгол Улстай хэлэлцэж баталлаа. ОУВС-ийн дүрмийн IV зүйлийн дагуу гишүүн орнуудтай хийдэг хоёр талын хэлэлцүүлгийг Монгол Улстай арваннэгдүгээр сарын 29-нд зохион байгуулав.

Монгол Улс цар тахлын нөлөөгөөр үүссэн сүүлийн 10 жилд тохиолдоогүй эдийн засгийн гүн хямралаас гарч байна. Энэ нь дэлхийн эдийн засгийн өсөлтөөс үүдэлтэй суурь нөхцөлүүд сайжирсны дүнд экспорт ихээхэн нэмэгдсэнтэй холбоотой юм. Хэдийгээр эдийн засгийн дэмжлэг, вакцинжуулалтын хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж байгаа ч цар тахлын улмаас дотоодын идэвхжил сул хэвээр байна.

Гадаад валютын нөөц бага, гадаад өр өндөр байна.

Сүүлийн үед инфляц өссөн ч энэ нь импортын үнээс шалтгаалсан, түр зуурынх гэж үзэж байна. Цар тахлын үеийн бодлого зохих ёсны дэмжлэг болсон. Гэсэн хэдий ч зорилтот бус, тэвчиж болох санхүүгийн дэмжлэг, төсвийн бодлогыг УИХ-аас үргэлжлүүлсээр байгаа нь макро эдийн засгийн эмзэг байдлыг нэмэгдүүлсэн. Үр дүнд нь улсын өр огцом өсөж, төлбөрийн тэнцэл улам суларч, Монгол Банкны үйл ажиллагааны хараат бус байдал алдагдаж байна.

Засгийн газар, Монгол Банк хамтран Монгол Улсын гадаад эмзэг байдлыг зохих ёсоор удирдаж чадсан. Дэлхийн санхүүгийн таатай нөхцөлийг ашиглан 2022−23 онд төлөх бондыг илүү сайн нөхцөлөөр амжилттай шилжүүлэв. Монголбанк импортын шахалт, тасалдал, худалдааны таатай нөхцөл, 2021 онд ОУВС-аас 98.3 сая ам. доллар (квотын 95.8 хувь) хуваарилснаар гадаад влютын нийт нөөцөө бүрдүүлсэн.

Гэсэн ч их хэмжээний гадаад өр төлбөртэй байгаа учраас нөөц хангалтгүй. Халдварын тархалтыг хянаж байгаатай холбоотой дотоод нөхцөл байдал аажмаар хэвийн болох төлөвтэй. Дунд хугацаандаа өсөлт 5% орчимд байх ч үйлдвэрлэлийн хэмжээ цар тахлын өмнөхөөс доогуур байх хандлага байна. Экспортын үнийн өсөлтөөс үл хамааран 2020 оны урсгал дансны эерэг байдал түр зуурынх байх магадлалтай. Энэ нь Монгол Улсын экспорт төрөлжиж чадаагүй, импортоос хэт хараат, гадаад өр өндөр байгаатай холбоотой.

Гадаад валютын нөөц бага, гадаад өр өндөр байгаа тул цар тахлын нөхцөл байдал улам дордох, хил хаалттай байх хугацаа сунах, дэлхийн санхүүгийн хатуу нөхцөл зэрэг нь ихээхэн эрсдэл дагуулж байна. Цар тахлын улмаас улам даамжирсан санхүүгийн салбарын сул байдал төр, хувийн хэвшлийг гаднаас зээл авахад хүргэж, Монгол Улсыг гадаад нөлөөнд өртөх эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна. Активын чанар эрс муудах нь банкны хөрөнгөд нөлөөлж, сэргэлтийг удаашруулж болзошгүй. Түүнчлэн хугацаатай бодлого нь макро санхүүгийн тогтвортой байдал, өрийн тогтвортой байдлыг алдагдуулж, бусад томоохон эрсдэлүүдийг шийдвэрлэх бодлогын орон зайг бууруулж, Монгол Улсын сэргэлтийг удаашруулж болзошгүй юм.

ОУВС-гийн Захирлуудын Зөвлөлийн үнэлгээ

ОУВС-гийн Захирлууд Монгол Улсад вакцинжуулалтын аян амжилттай хэрэгжиж, экспортод тулгуурлан сэргэж байгааг сайшаасан ч цар тахалтай холбоотой тодорхойгүй байдал, эрсдэл даах хязгаарлагдмал байдал, улсын гадаад өр өндөр байгаа зэргийг анхааруулсан байна. Энэ хүрээнд улс орны урт хугацааны хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхийн зэрэгцээ эдийн засгийн сэргэлтийг хангахын тулд экспортын өсөлтийг ухаалгаар зохицуулах нь чухал гэдгийг онцлов.

Хөрөнгийн дутагдалтай байж болзошгүй банкуудын активын чанарыг цаг тухайд нь шинээр, хараат бусаар хянан шалгах нь банкны балансын ил тод байдал, зөв ​​үнэлгээг хангахад чухал.

Түүнчлэн ОУВС-гийн Захирлууд ойрын хугацаанд цар тахал үргэлжилж, дотоодын үйл ажиллагаа суларч байгаа тул бодлогын хүрээнд үргэлжлүүлэн дэмжих хэрэгтэй гэдэг дээр санал нэгдэв. Мөн санхүүгийн нэгдсэн стратегийг гаргахыг уриалж, төсвийн бүтцийг шинэчлэхийг онцлов. Үүний тулд нийгмийн халамжийн зорилтот, үр дүнтэй хөтөлбөрүүдийг сайжруулах, тэтгэврийн томоохон шинэчлэл хийх, төсвийн хөрөнгө оруулалтын менежментийг сайжруулах, татварын удирдлагыг сайжруулахын чухлыг тэд мөн онцоллоо. Цахим засаглал, төрийн аж ахуйн нэгжийн шинэчлэлийн сайшаалтай төлөвлөгөөг гаргаж, хэрэгжүүлэх ёстой. Хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг алдахгүйн тулд Ирээдүйн өв сангийн бүрэн бүтэн байдлыг хадгалах ёстойг захирлууд онцоллоо.

Мөнгөний болон гадаад тогтвортой байдлыг хангахын тулд Монголбанкны үйл ажиллагааны хараат бус байдлыг нэмэгдүүлэх шаардлагатайг ОУВС-ийн захирлууд онцолжээ. Инфляцыг тогтворжуулахын тулд байнгын сонор сэрэмжтэй байх шаардлагатай. УИХ мөнгө, санхүүгийн үйл ажиллагаатай холбоотой шийдвэр гаргахыг эсэргүүцэх ёстойг мөн онцолсон байна.

2021 оны эцэс гэхэд зохицуулалтын хэрэгжилтийг үе шаттай зогсоож, хөрөнгийн дутагдалтай байж болзошгүй банкуудын активын чанарыг цаг тухайд нь шинээр, хараат бусаар хянан шалгах нь банкны балансын ил тод байдал, зөв ​​үнэлгээг хангахад чухал ач холбогдолтой гэжээ. Амжилттай IPO гаргахад шаардлагатай урьдчилсан нөхцөл, гэнэтийн төлөвлөгөө гаргах шаардлагатай байгааг онцлоод IPO гаргах эцсийн хугацааг хойшлуулахыг санал болгов.

Захирлууд эрх баригчдын тогтвортой, хүртээмжтэй, ногоон хөгжилд чиглэсэн урт хугацааны хөгжлийн стратегийг сайшаав. Тэд бизнесийн орчныг сайжруулахын тулд хөрөнгө оруулалтын орчныг бэхжүүлэх, төрөлжилтийг дэмжихийн тулд авлига, засаглал, мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхийн эсрэг олон жилийн турш түгшсэн асуудлуудыг цэгцлэхэд шийдвэртэй алхам хийхийг эрх баригчдад уриалав. Төлбөрийн чадваргүй байдлыг, шүүхийн шинэчлэлийг нэн тэргүүнд хийх ёстой гэжээ. Түүнчлэн COVID-тэй холбоотой зардлын аудитын бүрэн тайланг нийтлэх нь чухал болохыг онцлон тэмдэглэж, түүн дотор ашиг хүртэгчдийн талаарх дутуу мэдээлэл багтсаныг дурдсан байна.

Монгол Улс: Эдийн засаг, санхүүгийн зарим үзүүлэлтүүд, 2020-22

Эх сурвалж: Монгол Улсын эрх бүхий байгууллагууд, ОУВС-гийн мэргэжилтнүүдийн тооцоо судалгаа